بررسی ادله¬ی حجّیّت استصحاب از منظر علمای متقدم و متأخر اصولی

این نوشتار، با موضوع "بررسی ادله­ی حجّیّت استصحاب از منظر علمای متقدم و متأخر اصولی" و با هدف تبیین آراء و نظریات اصولیین در مورد ادله­ی حجیت استصحاب، از ابتدای شکل­گیری آن تا به امروز، سعی دارد تا با استفاده از منابع تاریخی و دینی معتبر، به بررسی این مسئله بپردازد. استصحاب یکی از مهم‌ترین اصول عملیه است، که بیشترین کاربرد را در استنباط احکام شرعیه و وضع و تدوین قوانین مدنی دارد.

تحولات بنیادینی که با رشد علم و تکنولوژی در جامعه­ی امروز پدیدار گشته است، سبب شده تا مسائل شرعی نوینی پیش روی مسلمانان امروز قرار گیرد و همین امر، اهمیت کار فقها را در استنباط احکام شرعی مختلف نمایان می­سازد. اما عملیات استنباط، نیازمند ابزار و روش­هایی مورد اعتماد است. استصحاب یکی از این ابزارهاست که بسیار پرکابرد است و فقیه، با استفاده از آن، وظیفه­ی مکلف را در هنگام نبود حکم شرعیِ مشخص، تعیین می­کند. بنابراین بررسی حجّیّت چنین اصل مهم و سودمندی بسیار ضروری و مفید فایده خواهد بود.

اما با توجه به مطالعات انجام شده و تفحص نویسنده، استصحاب سیر تاریخی پرفراز و نشیبی را پشت سر گذاشته است. علمای متقدم اصولی تا زمان علامه حلی، ادله­ی حجّیّت استصحاب را عقلی پنداشته و بر آن تاکید ورزیده­اند. اما متأخرین، این دلائل را کافی ندانسته و برای حجّیّت استصحاب، مدارک روایی و نقلی ذکر نموده­اند. که البته هر یک از ایشان در مورد این دلائل روایی، نظر خاصی را بیان نموده­ و تقریبا ذکر یک نتیجه­ی خاص در مورد این آراء غیرممکن است.

این پژوهش از جمله پژوهش­های تحلیلی-توصیفی است و نحوه­ی جمع­آوری اطلاعات در آن به صورت کتابخانه­ای و استفاده از نرم­افزارهای علوم اسلامی بوده است.