پيامبر صلى الله عليه و آله: بدان كه راستگويى، پر بركت است و دروغگويى شوم.
تفاوت ديه و قصاص زن و مرد در اسلام
موضوع اين رساله، تفاوت ديه و قصاص زن و مرد در اسلام مي‌باشد و هدف از نگارش آن، بيان تفاوت‌هاي ميان زن و مرد در اقسام ديه و قصاص با توجه به نظرات مختلف فقهاي اماميه و اهل سنّت است.
اين پژوهش، بعد از بيان كليات ديه و قصاص، به بيان فلسفه‌ي تشريع و تفاوت ديه و قصاص زن و مرد مي‌پردازد. سپس مسئله تفاوت زن و مرد در ديه و قصاص را در تمام انواع آن طبق نظر فقهاي شيعه و اهل سنّت بررسي مي‌كند. در پايان نيز چند نگرش جديد در رابطه با ديه و قصاص زن و مرد را بيان كرد ه و به برخي از شبهات پيرامون اين موضوع پاسخ مي‌دهد.
در راستاي تحقّق مسائل ياد شده، از منابع فقهي استفاده شده كه اين امر از طريق روش كتابخانه‌اي صورت گرفته است. در لغت، ديه را خون‌بها و قصاص را تلافي كردن، تعريف كرده‌اند. مطابق قانون ديه و قصاص، ارتكاب جرايم عمدي بر ضد تماميت جسماني افراد، مجازات قصاص را به‌دنبال دارد و ارتكاب جرايم غيرعمدي، موجب ديه مي‌گردد. طبق نظر فقهاي اماميه در اصل اين قانون، بين زن و مرد تفاوتي وجود ندارد، نفس مرد در مقابل زن قصاص مي‌شود مشروط بر اين‌كه اولياي دم زن، نصف ديه‌ي مرد را بپردازند و در صدمه‌ي وارد به عضو، نيز چنان‌چه ميزان ديه‌ي صدمه، يك سوم يا بيش‌تر از آن باشد، همين شرط وجود دارد. ديه نفس زن، نصف ديه‌ي نفس مرد است. ديه‌ي اعضاي زن و مرد تا يك سوم ديه‌ي كامل با هم برابر است و پس از آن ديه‌ي زن به نصف، تقليل مي‌يابد و طبق نظر فقهاي اهل سنّت، مرد به خاطر كشتن زن قصاص مي‌شود بدون اين‌كه نياز به پرداخت فاضل ديه باشد. گروهي از ايشان معتقدند كه قصاص عضو ميان زن و مرد جاري مي شود و عده‌اي نيز قائلند كه هرگز جاري نمي‌شوند و ديه‌ي نفس زن، نصف ديه‌ي مرد است. گروهي مثل مالكي، حنبلي و شافعي در نظر قديم با اماميه هم‌عقيده‌اند كه ديه‌ي زن و مرد در جراحات و اعضا و منافع، برابر است تا زماني كه به اندازه‌ي ثلث ديه‌ي كامل برسد، پس از آن ديه‌ي زن، نصف ديه‌ي مرد است و افرادي همچون حنفيه و شافعي در نظر جديد خود، بر اين عقيده‌اند كه ديه‌ي زن در باب اعضا و جراحت، مطلقاً نصف ديه‌ي مرد است.
در نهايت پيرامون موضوعاتي مثل عدم قصاص مادر در قتل فرزند، قطع نيمي از اعضاي بدن مرد در ازاي قتل زن، قطع دو انگشت مرد در مقابل قطع چهار انگشت زن و تعيين مقدار ديه‌ي اعضاي بدن زن و مرد توسط كارشناسان عادل پزشكي كه از جمله مباحثي است كه در متون قديم و جديد فقهي و حتي غير فقهي، فراوان مورد بحث قرار گرفته، چند نگرش جديد به نگارش درآمده و در مبحث پاياني به بررسي و تحليل برخي از شبهاتِ مطرح شده درباره اين موضوع پرداخته شده است.
چکیده: موضوع اين رساله، تفاوت ديه و قصاص زن و مرد در اسلام مي‌باشد و هدف از نگارش آن، بيان تفاوت‌هاي ميان زن و مرد در اقسام ديه و قصاص با توجه به نظرات مختلف فقهاي اماميه و اهل سنّت است.
اين پژوهش، بعد از بيان كليات ديه و قصاص، به بيان فلسفه‌ي تشريع و تفاوت ديه و قصاص زن و مرد مي‌پردازد. سپس مسئله تفاوت زن و مرد در ديه و قصاص را در تمام انواع آن طبق نظر فقهاي شيعه و اهل سنّت بررسي مي‌كند. در پايان نيز چند نگرش جديد در رابطه با ديه و قصاص زن و مرد را بيان كرد ه و به برخي از شبهات پيرامون اين موضوع پاسخ مي‌دهد.
در راستاي تحقّق مسائل ياد شده، از منابع فقهي استفاده شده كه اين امر از طريق روش كتابخانه‌اي صورت گرفته است. در لغت، ديه را خون‌بها و قصاص را تلافي كردن، تعريف كرده‌اند. مطابق قانون ديه و قصاص، ارتكاب جرايم عمدي بر ضد تماميت جسماني افراد، مجازات قصاص را به‌دنبال دارد و ارتكاب جرايم غيرعمدي، موجب ديه مي‌گردد. طبق نظر فقهاي اماميه در اصل اين قانون، بين زن و مرد تفاوتي وجود ندارد، نفس مرد در مقابل زن قصاص مي‌شود مشروط بر اين‌كه اولياي دم زن، نصف ديه‌ي مرد را بپردازند و در صدمه‌ي وارد به عضو، نيز چنان‌چه ميزان ديه‌ي صدمه، يك سوم يا بيش‌تر از آن باشد، همين شرط وجود دارد. ديه نفس زن، نصف ديه‌ي نفس مرد است. ديه‌ي اعضاي زن و مرد تا يك سوم ديه‌ي كامل با هم برابر است و پس از آن ديه‌ي زن به نصف، تقليل مي‌يابد و طبق نظر فقهاي اهل سنّت، مرد به خاطر كشتن زن قصاص مي‌شود بدون اين‌كه نياز به پرداخت فاضل ديه باشد. گروهي از ايشان معتقدند كه قصاص عضو ميان زن و مرد جاري مي شود و عده‌اي نيز قائلند كه هرگز جاري نمي‌شوند و ديه‌ي نفس زن، نصف ديه‌ي مرد است. گروهي مثل مالكي، حنبلي و شافعي در نظر قديم با اماميه هم‌عقيده‌اند كه ديه‌ي زن و مرد در جراحات و اعضا و منافع، برابر است تا زماني كه به اندازه‌ي ثلث ديه‌ي كامل برسد، پس از آن ديه‌ي زن، نصف ديه‌ي مرد است و افرادي همچون حنفيه و شافعي در نظر جديد خود، بر اين عقيده‌اند كه ديه‌ي زن در باب اعضا و جراحت، مطلقاً نصف ديه‌ي مرد است.
در نهايت پيرامون موضوعاتي مثل عدم قصاص مادر در قتل فرزند، قطع نيمي از اعضاي بدن مرد در ازاي قتل زن، قطع دو انگشت مرد در مقابل قطع چهار انگشت زن و تعيين مقدار ديه‌ي اعضاي بدن زن و مرد توسط كارشناسان عادل پزشكي كه از جمله مباحثي است كه در متون قديم و جديد فقهي و حتي غير فقهي، فراوان مورد بحث قرار گرفته، چند نگرش جديد به نگارش درآمده و در مبحث پاياني به بررسي و تحليل برخي از شبهاتِ مطرح شده درباره اين موضوع پرداخته شده است.
- 307 خوانده
