محدثه:کودک یک سال و یک ماهه ای دارم مدام جیغ می زند!

1392/10/18  |  843 بازدید

سوال:

کودک یک سال و یک ماهه ای دارم. اگر چیزی را از او بگیرم، یا اجازه انجام کاری را به او ندهم، خودش را روی زمین پرت میکند، جیغ میزند، یا سرش را به جایی میکوبد. واقعا از این رفتار او نگرانم. لطفا راهنمایی کنید
 

پاسخ مشاور ( استاد محسنیان)

با سلام. دوست عزیز هر کودکی در حدود سنین یک تا دوسالگی وارد مرحله جدیدی از زندگی می شود. او در این دوران می خواهد خودش تصمیم بگیرد و از عباراتی نظیر "نه"، "خودم می خواهم آن را انجام می دهم" و ... استفاده می کند. او در واقع در این سنین باید بیاموزد که چگونه می توان به استقلال رسید. همچنین در این سنین طبیعی است که کودک نسبت به برخی چیزها احساس مالکیت کند و نسبت به آنها تعلق خاطر داشته باشد و اگر کسی آنها را برداشت واکنش نشان دهد. او در واقع می خواهد بیاموزد چگونه باید از حریم خود دفاع نماید. همچنین احساس خشم در این دوران یک واکنش طبیعی از طرف کودک است و رفتاری ناسازگارانه از جانب او نیست. او با خشم خود می خواهد نشان دهد که از شرایط موجود ناراحت است و می خواهد به والدین انگیزه دهد تا به او کمک کنند تا به شرایط طبیعی برسد. اما این والدین اند که باید عکس العمل مناسبی در برابر رفتارهای کودک داشته باشند، به گونه ای که نه باعث سرخوردگی کودک شوند و نه او را بدعادت کنند و باعث شوند او به رفتارهای خشم آلود خود ادامه دهد.
بنابراین رفتار درست والدین در این دوران به کودک کمک می کند که به خوبی بتواند از این مرحله زندگی عبور نماید. اما رفتار نادرست آنها ممکن است باعث شود کودک توانایی دفاع از خود را از دست بدهد، به کودکی خجالتی تبدیل شود، احساس گناه و شرمندگی کند، به توانایی های خود تردید یابد، یا به کودکی پرخاشگر تبدیل شود و .... .
پس رفتارهای خشم آلود گاهی می تواند طبیعی باشد. اما برای جلوگیری از ادامه ی آنها چه می توان کرد؟ اولین کاری که شما می توانید بکنید این است که با خود بیندیشید که علت این رفتارهای کودکتان در واقع چیست و سپس به رفع علت آن بپردازید.
اما چندین نمونه از رفتارهایی که از این پس شما می توانید برای کاهش رفتارهای این چنینی کودکتان انجام دهید عبارتند از:
* اگر کودکتان این رفتارها را از کسی یاد گرفته، یا در تلویزیون دیده است و در واقع از آنها تقلید می کند، سعی کنید دیگر مشاهده گر چنین صحنه هایی چه در واقعیت و چه در تلویزیون نباشد. خودتان و همسرتان نیز با کودکتان و حتی دیگران با عصبانیت برخورد نکنید. چرا که رفتار کودکان، آینه ای از رفتار والدینشان است.
* وقتی می خواهید چیزی را از او بگیرید و یا به او بگویید "نه"، با مهربانی و آرامش این کار را انجام دهید، با عصیانیت به او دستور ندهید، به زور چیزی را از او نگیرید، سریعاً نخواهید که دستور شما را اجرا کند، به او فرصت دهید، حتی گاهی می توانید چیز دیگری را جایگزین آن شی و یا آن رفتاری که می خواهد انجام دهد بکنید. می توانید او را در آغوش بگیرید و با مهربانی به او بگویید این را به من می دهی؟ یا حتی با ایما و اشاره و یا با عباراتی نظیر "نه، نه، نه، ....." و با صدایی آرام و آهنگین می توانید به او بفهمانید که نباید آن کار را انجام دهد. همانگونه که امام علی (ع) می فرمایند: با خشم، تربیت ممکن نیست (تصنیف غررالحکم و دررالکلم، ص303، ح6912).
* هرگز از تنبیه بدنی استفاده نمایید. چنانچه امام موسی کاظم (ع) می فرمایند: کودک را نزن، بلكه با او قهر كن، ولى نه به مدّت طولانى (عدةالداعى و نجاح الساعی، ص‏89).
* خیلی سخت گیر نباشید. فقط مواقعی اجازه ی انجام کاری را به او ندهید که او واقعاً نباید آن را انجام دهد. بعضی از والدین عادت کرده اند که به کوچکترین کارهای کودکشان ایراد بگیرند و او را از انجام بسیاری از کارها نهی می کنند. این گونه رفتارهای والدین باعث می شود کودک لجباز شده، عکس خواسته ی والدین را انجام دهد و رفتارهای پرخاشگرانه ای از خود نشان دهد. چنانکه امام علی (ع) می فرمایند: زیاده روی در سرزنش نمودن، آتش لجاجت را شعله ور می کند (تحف العقول، ص84). پس سعی کنید کمتر به کودکتان بکن، نکن بگویید، مگر در مواقع لزوم. همچنین مستقل بودن را در کودکتان تقویت نمایید. به او اجازه دهید کارهایی که در توانش است را انجام دهد و او را از این بابت تشویق نمایید.
* خیلی سهل گیر هم نباشید. برخی از والدین هم هستند که همه ی خواسته های کودک را به سرعت عملی می کنند و در واقع توان مقاومت در برابر خواسته های غیرمعقول کودکشان را ندارند. اینگونه رفتارهای والدین باعث می شود به مرور که کودک بزرگتر شده و خواسته های غیرمعقولش بیشتر می شود و به این رفتار والدین هم عادت کرده است، تحمل مخالفت والدین را نداشته باشد و در برابر کوچکترین مخالفت آنها، قیل و قال به راه بیندازد. بنابراین، صبور بودن را به کودکتان یاد دهید. اگر چیزی از شما می خواهد، سعی کنید بسیار سریع و بلافاصله به او ندهید. اجازه دهید یاد بگیرد که صبور باشد. مثلاً بگویید کمی صبر کن، کارم که تمام شد آن را به تو می دهم. البته خیلی هم او را منتظر نگذارید و حتماً به وعده تان عمل کنید.
* به او نشان دهید که رفتارهایی مثل گریه کردن و ... باعث نخواهد شد که بتواند به هدفش برسد. فوراً برای ساکت کردن او، از تصمیمتان منصرف نشوید. او پس از اینکه چندین مرتبه دید که با رفتارهایی مثل جیغ و داد کردن به هدفش نمی رسد، دیگر آن رفتارها را ادامه نخواهد داد. ضمن اینکه حتماً مواظب باشید او آسیبی به خود نرساند. مثلاً اگر فکر می کنید می خواهد سرش را به جایی بکوبد، او را بغل کنید و او در جایی بگذارید که احتمال آسیب رسیدن به او وجود ندارد. سپس به داد و قال او توجهی نکنید، مگر زمانی که احساس کردید ممکن است به او آسیب برسد.
* وقتی کودکتان گوش به حرف شما می کند، این رفتارش را بلافاصله تشویق کنید. مثلاً او را ببوسید، یا بگویید آفرین که به حرف من گوش کردی و ... . گاهی می توانید اسباب بازی یا هر چیز دیگری را که دوست دارد را به او بدهید.
* کودکان با یکدیگر متفاوتند. سعی کنید خلق و خوی کودکتان را بشناسید. بدانید در چه صورتی او حرف شنوی بیشتری خواهد داشت. سعی کنید متناسب با خلق و خوی او رفتار کنید و حس لجبازی او را تحریک نکنید.
* به مرور به کودکتان مهربانی و سخاوت را بیاموزید. هیچگاه به زور وسیله ای را از او نگیرید تا مثلاً به کودک دیگری بدهید. آرام آرام به او یاد دهید که می تواند وسایلش را برای مدتی در اختیار دیگران قرار دهد. در عین اینکه مهربانی را به او می آموزید، به او اجازه دهید خودش برای اموالش تصمیم بگیرد.
* مقررات را به تدریج و مطابق با توانایی های کودکتان از او بخواهید.
* از همسرتان هم کمک بخواهید و سعی کنید نسبت به کودکتان رفتاری متضاد نداشته باشید.

دوست گرامی، در آخر اینکه کودکتان هنوز یک سال دارد. بنابراین در عین اینکه باید از خوگرفتن او به رفتارهای نادرست جلوگیری کنید، انتظار بیش از حد هم از او نداشته باشید. در مقابل کودکتان قاطع اما مهربان باشید.