پيامبر صلى الله عليه و آله: بدان كه راستگويى، پر بركت است و دروغگويى شوم.
روش شناسی کشف و تولید علم و فکر در منطق قرآن
سرکار خانم دکتر میرخانی استادیار دانشگاه تربیت مدرس تهران، در کارگاه "تولید علم و تفکر در قران" که هر ماه در مدرسه علمیه اسلام شناسی مشهد برگزار می شود، فرمودند:
یکی از رسالت های عمده ما در عرصه علوم به صورت اعم و علوم اسلامی به صورت اخص این است که دقت داشته باشیم که در آموزه های دینی هم به فتنه های آخر الزمان اشاره شده و هم به رسالت اهل علم.
لسان روایات این است که وظیفه اهل علم این است که علاوه بر مرزبانی ایمان مردم، مواظب شباک ابلیس نیز باشند و مردم را از وسوسه های شیطان دور نمایند.
لذا بر اساس دغدغه مندی در مراکز علمی بویژه دانشگاهی می بینیم که باید بحث های روش شناسی علم و روش شناسی تحقیق را برای آن ها تبیین کنیم.
لذا بنیان دانش باید بر اساس بینش توحیدی و بینش اسلامی و نیز منِش و حتی روشی که اهل بیت علیهم السلام دارند باشد.
طرح مسأله: دانش ما وابسته است ما عمدتا در بسیاری از علوم حتی علوم انسانی در دانشگاه ها منفعل عمل می کنیم نه فعال.
مثل بنای کهنه ای که روی دیوارهایش نقش و نگار کشیده شود. عمده پایان نامه ها بر اساس اندیشه ای که دقیقا آن اندیشه و بینش نمی تواند دانش ما را موحد کند، نظر می دهد.
باید این بنیان کهنه را تعویض کنیم و بر اساس بینش، منش و روش ائمه، دانش اسلامی بسازیم. در غیر این صورت دچار التقاط یا تأثیرپذیری و انفعال خواهیم شد. مادامی که فکر مولد و اندیشه تولیدگر نداشته باشیم، دانش ما پویا نخواهد بود. سوال اول و مهمترین سوالای است که نقش بینش و منش اسلامی در تولید دانش چیست؟
بنابراین باید بنیان دانش را بر پویش و پایش بگذاریم و بتوانیم تولید علم کنیم، مادامی که قدرت علمی نداشته باشیم این امر با شعار محقق نمی شود.
ایشان با اشاره به این که علوم در اندیشه توحیدی همه وصل به خداوند است فرمودند: جدایی دین و علم اولین اثرش این بود که علم مشرک شد. توحید اگر از علوم گرفته شود تکثر و نسبیت در علوم شکل می گیرد.
شاکله علوم در تمدن سازی اسلامی بنیانی متفاوت با غرب دارد. هر گرایشی باید به ولایت حقه الهی منتهی شود. پشت هر حکمی علتی، هر علتی حکمتی و هر حکمتی ... تا «هناک الولایة لله الحق».
بخشی از آیات قرآن حتی انحرافات فکری ملل و ادیان گذشته را (و ما قتلوه، و ما صلبوه و ...) را پاسخ می دهد. شهید مطهری می فرماید: یکی از عوامل انحراف که باعث جدا شدن دین از سیاست شد، پاسخگو نبودن ادیان تحریف شده بود.
حوزه های علمیه باید سرآمدی قرآن را بر ادیان گذشته بررسی نمایند چرا که قرآن آینه تمام نمای هستی با محوریت توحید است «سبحانه و تعالی عما یشرکون».
سپس ایشان عنوان بحث و سرفصل های آنرا اینگونه تبیین کردند:
1.روش شناسی کشف و تولید علم و فکر در منطق قرآن
2.کلیات: طلیعه ورود، طرح مسأله، سؤالات، کلیدهای ورود و روش شناسی و کشف علم و فکر بر اساس گفتمان های علوی
3.تقسیمات علوم و جایگاه علوم تجربی در بین علوم
در قرآن علوم تجربی پله اول است (با جامعیت شرایطش) برای پوزیتویست ها تجربه همه چیز و پله آخر.
قرآن مواد اولیه را از جهت مصادیق می دهد، بیرون کشیدن اصول بر اساس مصادیق را به انسان واگذار می کند. افلا ینظر الی السماء…..
4. روش های تحقیق بر اساس علوم مختلف (یک سری روش ها خاص قرآن است.)
روش گفتمان با فطرت، روش تنزیلی ، تشبیهی (لو انزلنا هذا القرآن ...)
بهترین اساتید، اساتیدی هستند که در قالب تشبیه مطالب خود را تبیین می کنند.
روش تاریخی قرآن نیز با روش تاریخی موجود بسیار متفاوت است
5. مخاطب شناسی
حتی با پیامبرش صلی الله علیه و آله و سلم چند گونه سخن دارد.
الف) یا ایها الرسول بلغ ... (قاطعیت)
ب) طه ما انزلنا علیک ... (لطافت)
6.پیشینه تحقیق
کاوشگران اندیشه اسلامی با قرآن و علوم قرآنی و چه کردند؟ با نبود امکانات و ...
ایشان با اشاره به اینکه برخی از قبیل
پرفسور مو مسلمان شده اند فقط به واسطه قطراتی که از دریای قرآن چشیده‌اند. به آیات الهی در این زمینه توجه دادند که:
...بل هو آیات بینات فی صدور الذین اوتوا العلم هرچه اهل علم آیات را بهتر می فهمند….
یرفع الله الذین اوتوالعلم ...
رفعت اهل علم به این است که بتوانند حقایق را برای دیگران بازگو نمایند.
سوال این است که، کلیدهای راهبردی کشف بر اساس قرآن کریم کدامند؟
با توجه به این که در قرآن تقوی و ارزش های انسانی بنیان علم است، لذا علم های کنونی پاسخگو نیستند. «اتقوا الله یعلمکم الله ...»
امروز عصر اسارت علم است نه عصر علم چون علوم در دست قارون ها افتاده، با این کلیدهای قرآن از هر دری که وارد شوید وارد دریا می شوید.
با این روند کم کم شرک علمی جایگزین علوم حقیق می شود
پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم چون عدل قرآن است فرمود: انا مدینه العلم و علی بابها.
هشدارهای عمیق و آسیب شناسی از سوی امیرالمؤمنین علیه السلام که می گوید: الله الله فی القرآن....همچنان در تاریخ طنین انداز است
ناپلئون می گوید: تنها کتابی که می تواند اندیشمندان جهان را جمع کند قرآن است.
لازم به ذکر است این کارگاه ها ویژه اساتید محترم حوزه های علمیه می باشد.
شروع کارگاه در تاریخ 26 مرداد بوده و تا هفده اسفند ماه سال جاری ادامه دارد.
این دوره شامل هشت کارگاه تخصصی می باشد که به صورت ماهیانه و در روزهای پنجشنبه ساعت 10 صبح در سالن اجتماعات مدرسه علمیه اسلام شناسی حضرت زهرا سلام الله علیها برگزار می شود.
اللهم نور قلوبنا بالقران
- 871 خوانده
نظرات
ارسال نظر جدید